"Το γλέντι της Καθαράς Δευτέρας" στον Αρχάγγελο της Ρόδου

 

Το γλέντι της Καθαράς Δευτέρας στον Αρχάγγελο της Ρόδου

Η Καθαρά Δευτέρα στον Αρχάγγελο μόνο «καθαρή» δεν είναι! Αυτό που επικρατεί είναι η «μούζη» όπως λέμε εμείς οι Αρχαγγελίτες και το γλέντι μέχρι τελευταίας πτώσης στην κυριολεξία. Αυτήν την ημέρα την περιμένουν όλοι πως και πως. Αφήνουν τα προβλήματα στην άκρη και ξεδίνουν πίνοντας, χορεύοντας και τραγουδώντας μέχρι τα ξημερώματα. 

Το καρναβάλι για όλη την υπόλοιπη Ελλάδα τελειώνει την Κυριακή το βράδυ. Όχι όμως και για τον Αρχάγγελο. Η Καθαρά Δευτέρα είναι η αποκορύφωση του γλεντιού. Μικροί και μεγάλοι αλείφουν τα πρόσωπά τους με μαύρο φούμο ή με κάπνα από το τζάκι και ξεχύνονται στον κεντρικό δρόμο του χωριού και στα φιλόξενα ταβερνάκια ή ουζερί που προσφέρουν άφθονες σαρακοστιανές λιχουδιές αλλά και μπόλικο κρασί και ποτό. 

Χαρακτηριστικά την ημέρα αυτή είναι και τα αυτοσχέδια άρματα από παρατημένα αμάξια ή φρέζες τα οποία φορτωμένα νεαρούς και νεαρές που χορεύουν κόβουν δεκάδες βόλτες κάνοντας συχνές στάσεις είτε για να πειράξουν κάποιον είτε για να χορέψουν. Όλα τα άρματα έχουν ένα αστείο σλόγκαν και οι νοικοκύρηδες των αρμάτων κάνουν αισθητή την παρουσία τους με δυνατή μουσική και με αστεία πειράγματα φωνάζοντάς τα από το μικρόφωνο. 

Τα τελευταία χρόνια δεν υπάρχει κάτοικος του νησιού της Ρόδου που να μην έχει περάσει από το χωριό μας την Καθαρά Δευτέρα. Όλοι λίγο πολύ θέλουν να ζήσουν από κοντά την τρέλα και το γλέντι των Αρχαγγελιτών. Και πιστέψτε με κανείς δεν φεύγει δυσαρεστημένος. 

(Κάπως έτσι γίνεται βάφεται κάποιος μαύρος)

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Το έθιμο της Καθαράς Δευτέρας έχει τις ρίζες του στα πολύ παλιά χρόνια τότε που τα σπίτια ήταν λιγοστά και οι δρόμοι κατασκότεινοι. Τα περασμένα χρόνια οι κάτοικοι του χωριού ζούσαν πολύ απλά και η μόνη τους διασκέδαση ήταν οι γιορτές που σχετίζονταν με τη Χριστιανοσύνη. Οι Αρχαγγελίτες τιμούσαν ιδιαίτερα κάθε γιορτινή μέρα και προσπαθούσαν να της δώσουν μια ξεχωριστή πινελιά. Έτσι έκαναν και με τις Απόκριες. Λίγο πριν μπει η νηστεία της Σαρακοστής έφτιαχναν αποκριάτικες στολές και μάσκες από προβιές ζώων και προσπαθούσαν να φαίνονται όσο πιο τρομακτικοί γίνεται. Την ημέρα της Τσικνοπέμπτης έβαζαν τις στολές τους, έπαιρναν τη λεγόμενη «βουκκίνα» στο χέρι και μια μεγάλη μαγκούρα και μεταμορφώνονταν στις λεγόμενες «Μουτσούνες». Ύστερα ξεχύνονταν στις γειτονιές και επισκέπτονταν συγγενικά και φιλικά σπίτια.  

   (Βρικόλακες 1970)

Οι Μουτσούνες ήταν ο φόβος κι ο τρόμος των μικρών παιδιών. Μόνο και μόνο που άκουγαν τη βουκκίνα από μακριά και το χτύπημα της μαγκούρας στον δρόμο έτρεχαν να κρυφτούν. Όταν οι μουτσούνες έφταναν σε ένα σπίτι χτυπούσαν δυνατά την πόρτα κι έμπαιναν μέσα. Συγγενείς και φίλοι μετά, προσπαθούσαν να μαντέψουν ποιοι κρύβονται πίσω από τις μάσκες κι όταν εκείνες έπεφταν και φανερώνονταν οι μασκαρεμένοι η νοικοκυρά τους κερνούσε καλούδια και κρασί. Όσο οι μέρες περνούσαν τόσο οι μουτσούνες πλήθαιναν στους δρόμους. Την Κυριακή το βράδυ συγγενείς και φίλοι ξεφάντωναν στα σπίτια και την Καθαρά Δευτέρα μετέφεραν το γλέντι στους δρόμους του χωριού. Όλοι μαζί ήταν μια μεγάλη παρέα που γλεντούσε και χόρευε. 

(Παρέλαση καρναβαλιού 1970)

(Καρναβάλι 1970)

(1970)

Με το πέρασμα των χρόνων οι μουτσούνες όλο και λιγόστευαν και σιγά σιγά το έθιμο αυτό κόπηκε. Οι οικογένειές αρκούνται τώρα πια να ξεφαντώνουν στα σπίτια τους χωρίς να επισκέπτονται μασκαρεμένοι τα σπίτια των άλλων. Το σημερινό αποκριάτικο γλέντι ξεκινάει από το τέλος της τυρινής εβδομάδας κι ολοκληρώνεται αργά το βράδυ της Καθαράς Δευτέρας. Κυρίως οι νέοι το βράδυ του Σαββατοκύριακου γλεντούν στα κλαμπ του χωριού και στους κεντρικούς δρόμους.  

Μπορώ όμως να σας πω με σιγουριά πως αν και το έθιμο της Αποκριάς έχει αλλάξει, το κέφι και η διάθεση των Αρχαγγελιτών για το αποκριάτικο ξεφάντωμα και γλέντι δεν έχει μειωθεί ούτε στο τόσο.

Κι όταν περάσει με το καλό ο κορονοϊός κι επανέλθουμε στην κανονικότητα, μπορείτε να το διαπιστώσετε και οι ίδιοι! Μία επίσκεψη να κάνετε την Καθαρά Δευτέρα στο χωριό μας κι ύστερα τα ήσυχα κούλουμα και το απλό πέταγμα του χαρταετού θα σας φαίνονται πολύ βαρετά…κι αυτό σας το λέω με κάθε σιγουριά…!

Καλές Απόκριες σε όλους και καλή Σαρακοστή! 

Ζωή Κοντόγιαννου

Ευχαριστώ θερμά τον Πανορμίτη Κρητικό, τη σελίδα Arhaggelites.gr στο Instagram και τη σελίδα Αρχάγγελος Ρόδος στο Facebook για τις φωτογραφίες. 

Σε αυτούς τους συνδέσμους μπορείτε να παρακολουθήστε βίντεο της Καθαράς Δευτέρας στον Αρχάγγελο της Ρόδου.

https://www.facebook.com/100022542820275/videos/418892358872188/

https://www.instagram.com/p/CMLPjAhlQIA/?igshid=1p3nse75dono2

https://www.instagram.com/p/CMHoPgxF5Ba/?igshid=ruxx38umr3ad